Sàn chậu nữ: Vai trò & Tầm quan trọng

1. Sàn chậu là gì?

 * Là hệ thống “võng” gồm cơ – cân – dây chằng, từ xương mu trước, xương chậu hai bên đến xương cùng cụt.

* Hỗ trợ ba hệ cơ quan chính:

• Tiết niệu thấp** (bàng quang – niệu đạo),

• Sinh dục** (tử cung – âm đạo),

• Tiêu hóa thấp** (trực tràng – hậu môn),

    cùng hệ thống mạch máu – thần kinh .

* Chức năng:

• Đỡ nâng tạng chậu, giữ đúng vị trí khi hoạt động nặng,

• Kiểm soát việc đóng/mở lỗ tiểu, hậu môn, âm đạo,

• Hỗ trợ sinh nở và gia tăng cảm giác tình dục.

 2. Rối loạn chức năng sàn chậu (PFD) là gì?

* Là tình trạng cơ sàn chậu mất cân bằng: yếu (hypotonic), căng cứng (hypertonic) hoặc phối hợp không đúng.

* Phổ biến: chiếm đến 50% phụ nữ sau sinh, và khoảng 50% phụ nữ >40 tuổi có triệu chứng són tiểu, sa tạng vùng chậu.

*Triệu chứng chính theo từng hệ:

• Tiết niệu: són tiểu khi ho/nắng, tiểu gấp, tiểu đêm >1 lần, tiểu không hết.

• Tiêu hóa: són hơi/phân khi gắng sức, táo bón kéo dài.

• Sinh dục: sa tử cung/bàng quang/trực tràng.

• Tình dục & đau: giao hợp đau, giảm cảm giác, đau vùng chậu mãn tính.

3. Chẩn đoán & Đánh giá

*Khám lâm sàng + hỏi khai thác tiền sử, triệu chứng (bàng quang, tiêu hóa, sinh dục).

* Các cận lâm sàng:

• Siêu âm, đo điện cơ (EMG/perineometer): đánh giá co thắt và sức mạnh cơ;

• Đo niệu động, MRI, siêu âm cơ hậu môn khi cần thiết.

• Thời gian khám \~45–60 phút tùy từng ca.

 4. Điều trị: theo hướng từng trường hợp

 ⭐️ Điều trị đầu tay (nội khoa & phục hồi chức năng)

*Thay đổi lối sống: giảm cân, tránh gắng sức mạnh, lựa thói quen đi vệ sinh đúng giờ.

*Vật lý trị liệu (PFMT/PFPT):

• Tập Kegel (co – thả cơ), tập phối hợp cơ – hô hấp;

• Biofeedback, kích thích điện để nhận biết và siết đúng cơ;

• PFMT được khuyến cáo là **phương pháp đầu tay cho đa số PFD** nhờ hiệu quả cải thiện són tiểu, sa tạng chậu.

* Điều trị nội tiết/sử dụng thuốc nếu có viêm, teo âm đạo.

* Vòng nâng Pessary hỗ trợ nâng các tạng chậu bị sa, cải thiện triệu chứng.

* Phẫu thuật khi các biện pháp nội khoa không hiệu quả hoặc có sa tạng mức độ nặng.

 📈 Các nghiên cứu khoa học:

* PFMT sau sinh làm **giảm 37 % nguy cơ són tiểu**, giảm 56 % sa tạng chậu ([en.wikipedia.org][7], [pubmed.ncbi.nlm.nih.gov][6]).

* PFMT trong thai kỳ giúp cải thiện triệu chứng tiết niệu – tiêu hóa và chức năng sinh dục .

 5. Ai nên khám và tập sàn chậu?

*Phụ nữ sau sinh, mang thai nhiều lần, són tiểu/són phân, sa tạng chậu.

*Phụ nữ tuổi tiền mãn – mãn kinh bị thiếu estrogen và suy giảm cơ sàn chậu.

*Phụ nữ tuổi 40–60 nên kiểm tra định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

 6. Lợi ích của tập PFMT

| Lợi ích                                 | Hiệu quả                        |

| --------------------------------------- | ------------------------------- |

| Giảm 80 % són tiểu – són phân – són hơi | Kiểm soát tiêu tiểu chủ động    |

| Ngăn ngừa – làm chậm sa tạng chậu       | Tử cung, bàng quang, trực tràng |

| Hỗ trợ sinh dễ dàng hơn                 | Tăng hiệu quả chuyển dạ         |

| Cải thiện cảm giác tình dục             | Nữ – nam đều có lợi             |

7. Các chương trình tập phổ biến

*Tập cơ sàn chậu theo hướng dẫn chuyên viên: co – thả cơ, phối hợp nhịp thở.

*Tập với thiết bị hỗ trợ: bóng, siêu âm, biofeedback, điện kích thích.

*Tập trước & sau sinh, phòng ngừa sa tạng.